Uittreksels van het werk dat in het kader van het regionaal handvest werd uitgevoerd

 

Werkzaamheden gecoördineerd door M. Marc Van Thournout, Vicevoorzitter van de Belgische Kamer van Boekhouders van Brussel

Samenvatting: Definitie van een onderneming in moeilijkheden

Vanuit juridisch oogpunt

Door het wetboek van vennootschappen

Bij het overlopen van het wetboek vinden we bepaalde waarschuwingen, bedoeld om de medespelers van de ondernemingen aan te sporen om te reageren:

• wanneer er mogelijk ernstige en overeenkomstige feiten zijn die de continuïteit van de onderneming kunnen bedreigen,
• ingeval de balans aan het licht brengt dat een verlies werd overgedragen of dat uit de resultatenrekening gedurende twee opeenvolgende boekjaren blijkt dat een boekjaar verlieslatend is,
• indien ten gevolge van verlies het netto actief verminderd is tot een bedrag dat lager is dan de helft van het maatschappelijk kapitaal,
• indien ten gevolge van verlies het netto actief verminderd is tot een bedrag dat lager is dan een kwart van het maatschappelijk kapitaal,
• wanneer het netto actief verminderd is tot een bedrag dat lager is dan een door de wet voorzien minimum kapitaal.

Wet van 17 juli 1997 betreffende het gerechtelijk akkoord

Een onderneming verkeert in moeilijkheden vanaf het moment dat haar situatie om economische, financiële, organisatorische, sociale of andere redenen zodanig evolueert dat men redelijkerwijze mag verwachten dat ze het vroeg of laat moeilijk zal hebben om inkomsten op te leveren die volstaan om te voldoen aan alle wettelijke en contractuele verplichtingen en om de noodzakelijke investeringen te kunnen doen. Het gerechtelijk akkoord kan aan de schuldenaar worden toegestaan indien hij tijdelijk zijn schulden niet kan betalen of indien de continuïteit van zijn onderneming bedreigd wordt door moeilijkheden die op min of meer korte termijn kunnen leiden tot de stopzetting van betaling.

Door de handelsrechtbanken

Toezicht op handelaars die zodanig in financiële moeilijkheden verkeren dat de continuïteit van hun onderneming in gevaar kan worden gebracht, en dit volgens de ontvangen knipperlichtindicatoren voorzien in de artikelen 6 en 7 van de wet WJA:

• lijst van de protesten,
• veroordeelde verstekvonnissen en vonnissen op tegenspraak uitgesproken tegen handelaars die de gevorderde hoofdsom niet hebben betwist,
• achterstallige betalingen van verschuldigde RSZ-bijdragen,
• achterstallige betalingen van verschuldigde BTW en bedrijfsvoorheffing,
• besluiten van declassering, schorsing of intrekking van de aggregatie van een ondernemer of uitsluiting van een onderneming uit een openbare aanbesteding,
• elke negatieve aanwijzing die blijkt uit de jaarrekeningen, zoals grote verliezen, een resultatenrekening met een zwaar deficit, onevenwichtige ratios… Zo zal men van een knipperlicht zeggen dat het ingeschakeld is:  
  • wanneer uit de balans een verlies blijkt dat in 2 opeenvolgende boekjaren werd overgedragen, of wanneer uit de resultatenrekening blijkt dat een boekjaar verlieslatend is geweest gedurende twee opeenvolgende boekjaren;
  • wanneer de verliezen het netto actief hebben verminderd tot minder dan de helft van de waarde van het maatschappelijk kapitaal;
• met meer dan één boekjaar achterstaan voor het indienen van de balans bij de Nationale Bank;
• verlenging van het maatschappelijk boekjaar;
• het niet houden van de jaarlijkse algemene vergadering op de in de statuten voorziene datum;
• afzetting van bestuurders, commissarissen, geranten;
• gereserveerde conclusies van het rapport van de commissaris of de commissarisrevisor; rapport door de commissarisrevisor opgesteld op basis van artikel 138 van het wetboek van vennootschappen;
• gedetailleerde klachten van geïdentificeerde derden (personeel, vakbonden, schuldeisers…) of een bericht van het Parket;
• bericht van beslaglegging;
• intrekking van de registratie van een ondernemer.

De wet van 31/01/2009 over de continuïteit van ondernemingen

Voegt niets toe aan de definitie.

Er werd één knipperlicht toegevoegd: de vonnissen die een huurcontract van een winkel ten laste van de huurder vernietigen, die een door hem aangevraagde vernieuwing weigeren of die een einde maken aan het beheer van een handelsonderneming.

 

Vanuit sociaal oogpunt (werkgever)

Definitie RSZ (minder dan 10 werknemers) 2009

Om erkend te worden als onderneming in moeilijkheden, moest men bewijzen dat ofwel zijn omzet met 20 % was gedaald, ofwel dat minstens 20 % van zijn arbeiders economisch werkloos was (in verhouding tot het totale aantal loontrekkenden, arbeiders en bedienden samen). Het derde en nieuwe criterium betreft de bestellingen. Men moet bewijzen dat in minstens één van de vier kwartalen voorafgaand aan de aanvraag, de bestellingen met minstens 20 % zijn gedaald in vergelijking met hetzelfde kwartaal van het voorgaande jaar. En er duiken nog andere criteria op:

• het feit dat een onderneming in de twee boekjaren die voorafgaan aan de periode waarvoor men de erkenning aanvraagt, veel lopend verlies vóór belastingaftrek noteert, wanneer voor het laatste boekjaar dit verlies meer bedraagt dan de afschrijvingen en de waardevermindering op vestigingskosten, op de immateriële en de materiële activa; of
• het feit dat een gerant, een bestuurder of een vennoot die in de onderneming actief is, een toekenning van een prestatie heeft gekregen zoals beoogd in het Koninklijk Besluit van 2 juli 2009 over de toepassing van artikel 2bis, van het Koninklijk Besluit van 18 november 1996 houdende invoering van een sociale verzekering ten gunste van zelfstandigen ingeval van faillissement.

We mogen niet vergeten dat het niet volstaat dat men beantwoordt aan één van de drie criteria die een onderneming in moeilijkheden definiëren, om recht te hebben op de economische werkloosheid van zijn werknemers en op een tijdskrediet bonus. Men moet ook een ‘ondernemingsplan opstellen dat maatregelen voorziet voor het maximaal behoud van de tewerkstelling’. Dit ondernemingsplan moet binnen de twee weken worden goedgekeurd door een driedelige commissie bestaande uit vijf vertegenwoordigers van de werknemers, vijf vertegenwoordigers van de werkgevers en drie vertegenwoordigers van de regering.

Vroeger (1990) :

1. Voor de toepassing van dit besluit stelde men voor 1989 en 1990 dat een onderneming die in moeilijkheden verkeert of met uitzonderlijke ongunstige economische omstandigheden wordt geconfronteerd, en die zich bovendien in het jaar waarvoor de aanvraag werd ingediend, zich bevindt in de hieronder vermelde situaties:
2. Een onderneming in een toestand van faillissement, liquidatie of onder gerechtelijk akkoord, met uitzondering van een vrijwillige liquidatie;
3. Een onderneming die zwaar getroffen is door de gevolgen van een groot technisch ongeval of door een natuurramp;
4. Een onderneming gebonden aan een individueel financieel en sociaal herstructureringsplan dat werd goedgekeurd door ofwel de Raad van ministers, ofwel door een Executieve, voor zover de onderneming een negatieve cashflow heeft;
5. Een onderneming waarvan de gecumuleerde netto resultaten van het afgesloten boekjaar van het jaar waarvoor de aanvraag werd ingediend en deze van de twee voorgaande boekjaren in die mate negatief zijn, dat de eigen fondsen van het laatste boekjaar 30 % lager zijn dan de eigen fondsen die aan het begin van de drie beoogde boekjaren vastgelegd;
6. Een onderneming wier situatie ondanks het feit dat ze niet beantwoordt aan één van de hierboven vernoemde criteria, toch mag worden gelijkgesteld met de notie van een onderneming die met uitzonderlijk ongunstige economische omstandigheden wordt geconfronteerd;
7. V.Z.W. onderworpen aan de rechtspersonenbelasting waarvoor de overheidssubsidies werden verminderd;
8. V.Z.W. onderworpen aan de rechtspersonenbelasting die een daling van de giften of van de ledenbijdragen heeft genoteerd.

Definitie RVA

De RVA bepaalt of een onderneming in moeilijkheden verkeert, volgens verschillende cijfercriteria betreffende een daling van de omzet (-15 %), een substantiële vermindering van bestellingen (-15%) of van de productie (-15 %) of de tijdelijke werkloosheid van arbeiders (-20 %).

Vanuit sociaal oogpunt RSVZ

Voor het RSVZ is een onderneming in moeilijkheden volgens verschillende objectieve bewijsdocumenten die duidelijk aangeven dat er liquiditeitproblemen zijn.

Minstens twee van de volgende criteria:

1. Wanneer blijkt uit de BTW-aangiften van de zelfstandige of de BTW-aangiften van de onderneming, of uit een aangifte van een erkend boekhouder, een accountant of een bedrijfsrevisor betreffende het vierde kwartaal van 2009, het eerste kwartaal van 2010 en het tweede kwartaal van 2010 dat de totale omzet van al de ondernemingen met minstens 50 % is gedaald in vergelijking met, respectievelijk, het vierde kwartaal van 2008, het eerste kwartaal van 2009 of het tweede kwartaal van 2009;
2. De zelfstandige bewijst dat hij ten vroegste op 1 juli 2009 en ten laatste op 30 juni 2010, een spreidingsplan heeft bekomen voor de betaling van zijn persoonlijke schulden aan de BTW, de natuurlijke personenbelasting, de sociale bijdragen van zelfstandigen of de sociale bijdragen van loontrekkende werknemers;
3. De zelfstandige bewijst dat hij betreffende zijn persoonlijke schulden aan de BTW, de natuurlijke personenbelasting, de sociale bijdragen van zelfstandigen of de sociale bijdragen van loontrekkende werknemers ten vroegste op 1 juli 2009 en ten laatste op 30 juni 2010 een bevelschrift of een dagvaarding om te verschijnen heeft ontvangen;
4. De zelfstandige kan aantonen dat hij of de onderneming beschikte over een kaskrediet dat door de financiële instelling werd geannuleerd in de periode van 1/7/ 2010 tot 30/9/2010;
5. De zelfstandige toont aan dat 50 % van zijn omzet van de periode van 1 januari 2010 tot 30 september 2010 of deze van zijn maatschappij(en) afkomstig is van ondernemingen die failliet zijn verklaard of in gerechtelijke reorganisatie verkeren, of zelfstandigen die een collectieve schuldenregeling hebben aangegeven, tijdens de periode van 1 januari 2010 tot 30 september 2010;
6. De zelfstandige heeft in de periode van 1 juli 2010 tot 30 september 2010 een persoonlijke vrijstelling gekregen voor de sociale bijdragen van minstens twee kwartalen;
7. Uit zijn BTW-aangiften of uit een aangifte van een erkende boekhouder, accountant of bedrijfsrevisor betreffende het vierde kwartaal van 2009 tot het eerste kwartaal van 2010 of het tweede kwartaal van 2010, blijkt dat de omzet van zijn onderneming, of indien de zelfstandige meerdere ondernemingen heeft, dat de totale omzet van al zijn ondernemingen met minstens 60 % is gedaald in vergelijking met, respectievelijk het vierde kwartaal van 2007, [tot het eerste kwartaal van 2008] of tot het tweede kwartaal van 2008.

Vanuit economisch oogpunt

"Elke onderneming die niet in staat is voldoende te renderen, kan worden beschouwd als een onderneming in moeilijkheden, vermits ze niet in staat is de eigen fondsen te bezoldigen aan het door de markt vereiste percentage en volgens het door de investeerders genomen risico." 14. (Cf. H. OOGHE en Ch. VAN WYMEERSCH, "Prognosemodel van een faillissement (Modèle prévisionnel de la faillite)", Ann. Dr. Liège, 1986, p. 184)

Vanuit Europees oogpunt

Europese Commissie

Een onderneming verkeert in moeilijkheden wanneer zij niet in staat is - noch met haar eigen middelen, noch met middelen die haar eigenaren/aandeelhouders of haar schuldeisers bereid zijn in te brengen - de verliezen te stelpen die, zonder externe steun van de overheid, op korte of middellange termijn vrijwel zeker tot het faillissement van de onderneming zouden leiden.

Reddingssteun is naar zijn aard tijdelijke en omkeerbare steun. Hoofddoel ervan is een noodlijdende onderneming in staat stellen zich te handhaven gedurende de periode die nodig is om een herstructurerings- of liquidatieplan uit te werken, en/of de termijn te bieden die de Commissie of de bevoegde nationale overheden nodig hebben om zich over dit plan uit te spreken.

De bijstand voor de herstructurering is gebaseerd op een realistisch, coherent en groots opgezet plan dat streeft naar de levensvatbaarheid van de onderneming op lange termijn.

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:52004XC1001(01):FR:HTML

IFAC internationale norm van audit 570

Bedrijfscontinuïteit

De bedrijfscontinuïteit is een boekhoudkundige basisconventie voor het bepalen van de financiële staten. Volgens deze conventie wordt aangenomen dat een entiteit haar activiteit kan voortzetten in een voorzienbare toekomst, zonder dat noch de intentie, noch de noodzaak bestaat om haar te liquideren, haar exploitatie stop te zetten of haar onder een gerechtelijke regeling met haar schuldeisers te plaatsen (of een gerechtelijk akkoord te bekomen) volgens de wetgeving en de reglementering.

Bepaalde boekhoudkundige referentiesystemen bevatten een nadrukkelijke eis die de directie verplicht om specifiek te evalueren of de entiteit in staat is om haar activiteit voort te zetten, en om een evaluatie te maken van de principes die tot de in deze evaluatie te stellen vragen leiden en duidelijk te preciseren welke informatie er hierover in de financiële staten moet worden gegeven.

Europese Raad

Algemene reglementering:

Geen nauwkeurige definitie, een nomenclatuur van de processen per land. Ter info : REGLEMENT (CE) No 1346/2000 VAN DE RAAD van 29 mei 2000 inzake insolvabiliteitprocedures.

Frankrijk

Handelsrechtbank

Geen definitie, maar in de rechtbank hebben rechters het moeilijk om de reële situatie van een onderneming in te schatten, want men moet drie elementen verifiëren en rechtvaardigen:

• Dat de onderneming niet gestopt is met betalingen,
• Dat ze effectief wordt geconfronteerd met moeilijkheden die ze niet kan overwinnen,
• En ten slotte, dat deze moeilijkheden mogelijk kunnen leiden tot een stopzetting van betalingen.

Rekeningencommissarissen

Norm professioneel boekjaar "Exploitatiecontinuïteit" 2007

Indien de rekeningencommissaris feiten vaststelt die van dien aard zijn dat ze de voortzetting van de exploitatie in het gedrang brengen, dan moet hij de bedrijfsleider en desgevallend de raad van bestuur hiervan op de hoogte stellen. Als er geen doeltreffende maatregelen worden genomen om de situatie te verbeteren, dan moet hij de voorzitter van de handelsrechtbank of van de rechtbank van eerste aanleg, al naargelang het geval, op de hoogte stellen van zijn stappen. Ongeacht of ze een functiestoornis in een interne procedure aan het licht brengt, of dat ze zuiver boekhoudkundig is, maakt de alarmprocedure van de rekeningencommissaris één van de drijfkrachten van het anticiperen van het zaakvoeren.

Luxemburg

Definitie van de plaatsing onder gecontroleerd beheer

Om een aanvraag voor de plaatsing onder gecontroleerd beheer te starten, moet de aanvrager een handelaar zijn, zijn kredietwaardigheid verloren hebben, kunnen rechtvaardigen dat zijn herstel of redding mogelijk is en hij mag niet in faling gaan.

De bedoeling van het uitstel van betaling is aan de handelaar de mogelijkheid geven om een kortstondig financieel probleem op te lossen, door hem toe te laten om de betaling van zijn schuldeisers gedurende een gegeven periode op te schorten. Het uitstel van betaling is een alternatief voor het faillissement van de handelaar. Het sluit echter niet uit dat er toch een faillissement komt ingeval en ondanks het feit dat de onderneming de voorwaarden vervult.